9મી નવેમ્બર, 1947નો દિવસ જૂનાગઢના ઇતિહાસમાં સોનાના અક્ષરે લખાયો છે, કેમ કે એ દિવસે આ શહેરે બ્રિટિશ શાસન અને નવાબના નિયંત્રણમાંથી મુક્તિ મેળવી. આઝાદીના આ મહાન પલમાં, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલનું પ્રભાવશાળી નેતૃત્વ અને આરઝી હકૂમતની ચતુરતા અત્યંત મહત્વપૂર્ણ બની.
15 ઑગસ્ટ 1947ના રોજ જ્યારે ભારત આઝાદ થયું, ત્યારે હૈદરાબાદ, કાશ્મીર અને જૂનાગઢમાં નવાબોનું શાસન હતું, અને તેઓએ ભારત સંઘમાં જોડાવાની ના પાડી હતી. જૂનાગઢના નવાબ મહોમદ મહાબતખાને, દીવાન ભુટ્ટોના ભુલકાથી, જૂનાગઢને પાકિસ્તાનમાં ભેળવી દેવાની જાહેરાત કરી. આ સમાચાર સરદાર પટેલ, જવાહરલાલ નહેરુ અને વી.પી. મેનન સુધી પહોંચ્યા. સરદાર પટેલે તત્કાલ નિર્ણયો લઇને નવાબ સામે પગલાં ભરવાનો પ્રયત્ન કર્યો, પરંતુ માઉન્ટબેટને આ પ્રસ્તાવ નકારી દીધો.
આપઘાતી હાલતમાં, જૂનાગઢના દેશભક્તો દ્વારા આરઝી હકુમતની રચના કરી. આ સ્વતંત્ર સેનાએ પોતાનું લશ્કર તૈયાર કર્યું, જેને “આઝાદ જૂનાગઢ ફોજ” નામ આપવામાં આવ્યું. 24 ઓક્ટોબર 1947ના રોજ અમરાપુર અને અન્ય વિસ્તારો પર કબજો મેળવીને, તેઓએ નવાબની સત્તાને પડકાર્યો. અંતે, 24 ઓક્ટોબરે નવાબને કરાચી ભાગવાનો વારો આવ્યો.
9 નવેમ્બર 1947ના એ ઐતિહાસિક દિવસે હિન્દી સંઘના સૈનિકો મજેવડી દરવાજામાં પ્રવેશી ગયા, અને ઉપરકોટ કિલ્લા પર તિરંગો લહેરાવ્યો. ત્યાર પછી, સરદાર પટેલ 13 નવેમ્બરે ખાસ શણગારેલી ટ્રેનમાં જૂનાગઢ પહોંચ્યા અને સૂરથી પુરી દીધો કે, “જૂનાગઢ કોઈની જાગીર નથી.“
