પ્રયોગ માટે આપણે ઉંદરો તો લાવી ન શકીએ. એટલે ઉંદરના બદલે શરબત પીવાના પેપરકપ વાપરીશું. પ્રયોગમાં હાથી પણ ન લાવી શકાય, એટલે આપણે એક મિત્રને બોલાવીશું. બે-ત્રણ ડઝન પેપરકપ મિત્રનું વજન ઉપાડી શકે? ચાલો, જાતે કરીને જોઈ લઈએ!
પ્રયોગ માટે શું શું જોઈશે?
જ્યૂસ કે ચા પીવા માટે મોટા પેપરકપ આવે છે એવા ૯૦ પેપરકપ, ૨૪ ઈંચ લાંબા અને ૨૪ ઈંચ પહોળા ચોરસ આકારનાં બે પાટિયાં, એક મિત્ર.
પ્રયોગ માટે શું કરવાનું છે?
૨૪ ઈંચ બાય ૨૪ ઈંચનું એક પાટિયું તમારા ઘરની ફર્શ ઉપર મૂકો. એની ઉપર ફરતી કિનારીએ છ-છ પેપરકપ ઊંધા ગોઠવો. કુલ ૨૦ પેપરકપ ગોઠવાશે.
હવે એની ઉપર બીજું પાટિયું સાચવીને ગોઠવી દો. પછીે તમારા મિત્રનો હાથ પકડીને બંને પગ પાટિયા ઉપર વચ્ચે મૂકાવો.
શું થયું એ નોટબુકમાં નોંધી લો.
ઉપરનું પાટિયું ઉઠાવી લો. પેપરકપ જો દબાઈ ગયા હોય, ફાટી ગયા હોય તો એ ઉપાડીને કચરામાં મૂકો. હવે પાટિયા ઉપર ૬ પેપરકપ આડા અને ૬ પેપરકપ ઊભા આવે એ રીતે ૨૦ પેપરકપ ગોઠવ્યા પછી અંદર ચાર ચાર કપ આડા અને ઊભા આવી જાય એ રીતે બીજા ૧૨ પેપરકપ ગોઠવી દો.
પછી એની ઉપર બીજું પાટિયું મૂકી દો. પછી મિત્રનો હાથ પકડીને એને પાટિયા ઉપર વચ્ચોવચ બંને પગ મૂકીને ઊભો રાખી દો.
શું થયું એ નોટબુકમાં નોંધી લો.
હવે ઉપરનું પાટિયું ઉપાડી લો.
જો પેપરકપ દબાઈ કે ફાટી ગયા હોય તો એને કચરામાં ફેંકી દો.
હવે નીચેના પાટિયા ઉપર બહારની હરોળમાં ૬-૬ કપ આવે અંદરની હરોળમાં ૪-૪ અને એની અંદરની હરોળમાં બબ્બે કપ ગોઠવી દો. એમ કરતાં કુલ ૩૬ કપ ગોઠવાશે. એની ઉપર સાચવીને પાટિયું ગોઠવી દો.
પછી મિત્રનો હાથ પકડી એને સંભાળપૂર્વક ઉપરના પાટિયા પર ઊભો કરી દો.
જો બીજી વખતમાં મિત્ર નિરાંતે ઊભો રહી શક્યો હોય તો આ વખતે તેને કહો કે ધીમેધીમે કૂદકા મારે.
શું થયું એ નોટબુકમાં નોંધી લો.
શું જોવા મળશે?
તમે જોશો કે પહેલી વખત પાટિયાની કિનારીએ કપ ગોઠવવાથી ૨૦ કપની લાઈન ગોઠવાઈ હતી.
એની ઉપર મિત્ર ઊભો રહ્યો ત્યારે કપ દબાઈ ગયા, ફાટી ગયા હતા.
બીજી વખત પેપરકપની બે હરોળ ગોઠવવાથી ૨૦ વત્તા ૧૨ એમ ૩૨ કપ ગોઠવાયા હતા.
એની ઉપર મિત્ર ઊભો રહેવાથી કોઈ કપ ફાટયો નહોતો. મિત્ર નિરાંતે ઊભો રહી શક્યો હતો.
ત્રીજી વખત પેપરકપ ગોઠવો ત્યારે કુલ ૩૬ પેપરકપ ગોઠવી શકાશે. એની ઉપર તમારો મિત્ર ધીમેધીમે કૂદશે તો પણ પેપરકપ દબાશે નહીં, ફાટશે નહીં.
આવું શા માટે થાય છે?
આવું થવાનું કારણ વજનની વહેંચણી છે.
માનો કે તમારા મિત્રનું વજન ૫૦ કિલો છે. નીચેના પાટિયા પર ૨૦ પેપરકપ ગોઠવીને પાટિયું એની ઉપર મૂક્યું એટલે લોડબેરિંગ (વજન ખમી જનાર) સિસ્ટમ તૈયાર થઈ ગઈ.
નીચેના પાટિયાના કારણે બધા પેપરકપનું વજન પાટિયા પર એકસરખું ફેલાઈ જાય છે.
ઉપરના પાટિયાના કારણે પાટિયા પર ઊભા રહેલા તમારા મિત્રનું વજન આખા પાટિયા પર એકસરખું ફરી વળે છે.
આવું ત્યારે જ થાય છે જ્યારે તમે પાટિયાની બરાબર વચ્ચે પગ મૂકો. નહીંતર જે બાજુ પગ મૂકો એ બાજુ વજન વધારે જાય છે અને એની સામેની બાજુ ઓછું વજન જાય છે.
આખા પાટિયા પર એકસરખું ફરી વળેલું વજન બધા પેપરકપ ઉપર એકસરખું વહેંચાઈને નીચે જાય છે.
નીચેના પાટિયા પર પેપરકપમાં થઈને આવેલું વજન આખા પાટિયામાં એકસરખું ફરી વળે છે. ત્યાંથી જમીનમાં જતું રહે છે.
માનો કે મિત્રનું વજન ૫૦ કિલો છે તો દરેક પેપરકપને અઢી અઢી કિલો વજન જ ઉપાડવાનું થાય! જો પેપરકપ જરાક મજબૂત હોય તો આરામથી આટલું વજન ઉપાડી શકે.
જો એટલા પેપરકપ વજન ન ઝીલી શકે તો બીજી વખતના પ્રયોગમાં ૩૨ પેપરકપમાં એનું વજન વહેંચાઈ જશે. એટલે હવે દરેક પેપરકપને માત્ર દોઢ કિલો વજન ઝીલવાનું થશે. એટલું વજન એ આરામથી ઝીલી લેશે.
ત્રીજી વખત તો દરેક પેપરકપને ૧.૩ કિલો જ વજન ઝીલવાનું થશે. એટલે તેની ઉપર ધીમેધીમે કૂદકા પણ લગાવી શકાશે.
